4 | Innoveren tijdens corona
De coronacrisis maakte het er niet makkelijker op, toch zijn er in 2020 diverse innovatieve projecten gestart. De rode draad: zo gewoon mogelijk wonen in de wijk, met meer of minder begeleiding, ook al is dat wonen nog tijdelijk. Ook binnen de crisisopvang zijn we aan de slag gegaan met de ontwikkeling van een nieuw concept: opvang in begeleid zelfbeheer.
Ongekend wat hier gebeurt
Vanwege corona moest er met spoed extra opvang komen. De 1,5 meter afstand regel gold ook voor de opvangvoorziening. Als gevolg daarvan was er in onze dag- en nachtopvang Nieuwe Energie onvoldoende ruimte. In een leegstaande school in Leiden was die ruimte er wel: vanaf maart 2020 verbleven er 10 cliënten, sinds september kunnen er 27 mensen terecht. Zij hebben de beschikking over een kleine eenpersoons kamer en wonen in begeleid zelfbeheer.
Het betekent dat de verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen van de voorziening bij de (tijdelijke) bewoners wordt gelegd. Ze maken bijvoorbeeld samen de ruimten schoon, koken gezamenlijk, en medewerkers stimuleren de mensen op een positieve manier om actief te zijn. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het onderhoud van de tuin. Het effect is dat mensen zich hier veel meer eigenaar voelen van de plek waar zij verblijven en het leven dat zij daar kunnen leiden, in tegenstelling tot de groepsgewijze opvang. Doordat zij zich terug kunnen trekken in hun eigen kamer, hebben zij meer privacy en dit ondersteunt hun herstel.
Bewoner Paul verteld:
“Ik was in maart 2020 een van de gelukkige cliënten die van de locatie Nieuwe Energie naar deze locatie voor begeleid zelfbeheer mocht verhuizen. Net als iedere andere tijdelijke bewoner heb ik mijn eigen verhaal over hoe ik in de opvang terecht ben gekomen. Bij mij ging het bergafwaarts nadat mijn relatie voorbij was. Bizar hoeveel negativiteit dat opleverde, ik zag het niet meer zitten.
Het eerste wat opviel aan het leven op de locatie voor begeleid zelfbeheer was de oase van rust. Dat was geweldig, maar mijn medebewoners en ik moesten er – naast de spanning van het inhuizen – ook wel aan wennen. Er hangt duidelijk een positieve energie.
Een voorbeeld is de bovengemiddelde aandacht voor hygiëne. We maken dagelijks schoon, volgens een rooster, maar vaak ook op eigen initiatief. Ook bijzonder vind ik de groepsdynamiek. Iedereen gaat goed met elkaar om, we koken voor elkaar, zijn er voor elkaar – ook in emotioneel opzicht, en we ondernemen activiteiten met elkaar. Ook is er sociale controle. Zo zag ik een oudere man, die zichzelf qua voeding en hygiëne slecht verzorgde, uitgroeien tot een verzorgde man die uit zichzelf gaat douchen en gezellig een praatje maakt met medebewoners. Zulke positieve veranderingen bij mensen zie ik hier vaker. Ook aan mezelf merkte ik dat ik de energie en de wil terugvond die ik eerder kwijt was. Ik merk dat de methodiek en het concept erachter aanslaan. Alle credits voor degenen bij De Binnenvest die aan deze vorm van wonen in zelfbeheer hebben gewerkt.
Samenvattend zou je kunnen zeggen dat de hele opzet opzienbarend goed werkt: de zelfredzaamheid van bewoners wordt groter en met een doordachte groepssamenstelling van karakters blijkt dat je hier prima met elkaar kunt samenwonen, en op een creatieve manier verder kunt met je leven. In plaats van dat we op het randje hangen en ontploffingsgevaarlijk zijn, worden we hier weer meer mens.”
Opvang in zelfbeheer: het concept
Bij opvang in zelfbeheer krijgen bewoners niet alleen de regie over hun eigen hersteltraject, maar ook de verantwoordelijkheid voor de gedeelde omgeving, binnen en buiten, samen met de andere bewoners. Een aantal taken doen bewoners zelf, waaronder koken en schoonmaken, maar ook het onderhoud van de gemeenschappelijke tuin.
Bij het opstellen van huisregels en afspraken in verband met corona-maatregelen worden bewoners ook betrokken. Het oplossen van problemen en conflicten doen bewoners ook bij voorkeur zelf, net als het sociale toezicht en het bewaken van een positieve sfeer. De begeleiders ondersteunen en stimuleren de groep. Bij een escalatie grijpt de begeleiding in. Uiteraard worden de bewoners ook individueel begeleid door onze maatschappelijk werkers.
De meeste bewoners komen vanuit de dag- en nachtopvang, waar ze weinig tot geen privacy hebben omdat ze de slaapkamers met meerdere mensen moeten delen. Hier ervaren cliënten niet dat ze bewoners zijn. Bij opvang in zelfbeheer voelen cliënten zich wel bewoner omdat ze beschikken over een eigen kamer, dat levert rust en een zeker gevoel van thuis zijn op. Als bewoners rust ervaren, kunnen ze in beweging komen en kunnen ze werken aan hun eigen herstel. De rust en de vertrouwelijke manier van communiceren tussen begeleiders en bewoners zijn belangrijke sleutels voor succes in het persoonlijk en maatschappelijk herstel, zo is de ervaring.
BW Light
BW Light staat voor Beschermd Wonen Light. Het gaat om een innovatief samenwerkingsproject tussen jeugdzorgorganisaties Cardea en Prodeba en maatschappelijke opvang De Binnenvest. In dit project richten we ons op jongeren tussen 18 en 27 jaar. Het project startte in 2020 in twee panden met in totaal 9 cliënten. Eind 2020 is een derde locatie opgeleverd met 6 plaatsen.
Voor de jongeren die gebruikmaken van BW Light is een setting van traditioneel beschermd wonen een te ‘zware’ oplossing. Zij krijgen een ambulante vorm van begeleiding, die meer of minder intensief is afhankelijk van de vraag van de jongeren. Gedurende twee jaar bereiden deze jongeren zich in een kleinschalige setting, een gewoon huis, voor op een meer zelfstandige vorm van wonen. De jongeren hebben hun eigen kamer en delen gemeenschappelijke voorzieningen als woonkamer, sanitair en keuken. Er is, naast de begeleiding die vanuit de organisaties wordt geboden, een inwonend huisoudste of beheerder die een oogje in het zeil houdt. Doel is dat de jongeren door de kleinschaligheid, de onderlinge steun en de flexibele begeleidingsvormen op termijn zelfstandig kunnen gaan wonen.